Duizenden jaren leefde de mens uitsluitend van jacht, visvangst en het verzamelen van alles wat de natuur te bieden had. Totdat, ergens rond 5300 v. Chr., de eerste boeren-kolonisten zich vestigden in Zuid- Limburg en daar zelf voedsel gingen produceren. Het duurde nog vele eeuwen voordat dit in het moerassige kust- en rivierengebied van De Blaricummermeent ook zo was. Wel werd er vee gehouden. Bijzonder is dat deze dieren nog niet geschikt waren voor het leveren van melk en wol.

Mensen uit deze periode, het Neolithicum, verbleven hoog en droog op dekzandruggen, rivierduinen/donken en oeverwallen, vaak in groepen van wel 40 tot 80 mensen. Soms werden er houten huizen gebouwd als men besloot ergens langer te blijven. Ook in deze tijd was de kano het voornaamste vervoersmiddel. Net als in de voorgaande periode maakten mensen werktuigen van vuursteen. Van lange vuursteenklingen werden pijlpunten, mesjes, schrabbers, boortjes en spitsen gemaakt. De stenen geslepen bijl deed in deze periode zijn intrede. Al in paleo- en mesolithicum werden stenen bijlen gebruikt, maar die waren niet geslepen.

Ook in deze periode zijn menselijke graven schaars. Mogelijk bestond er voor een deel van de mensen een ander overgangsritueel. Met grote regelmaat vinden archeologen namelijk losse menselijke skeletdelen tussen nederzettingsafval. Mogelijk werd de dode tijdelijk bovengronds bewaard tot het lichaam ontvleesd was, of werden grafkuilen na enige tijd weer opengemaakt waarbij delen van het skelet werden verwijderd en elders een plaats kregen. Als er al graven gevonden worden, dan zien we veel variatie in de posities waarin mensen werden begraven. Ook vinden we groepsgraven en deelbegravingen. Het meegeven van sieraden of andere bijgiften komt sporadisch nog steeds voor.

Aan het einde van het Neolithicum, in de loop van het derde millennium voor het begin van onze jaartelling, zijn de rondtrekkende jagers en vissers in onze streken verdwenen en namen de honkvaste boeren het over. Zij drukken een veel duidelijker stempel op hun omgeving door het bouwen van huizen, het aanleggen van akkers, maar ook door het maken van grafmonumenten zoals hunebedden en grafheuvels.

Deze tekst is tot stand gekomen aan de hand van input uit diverse bronnen. Via deze link is de bronnenlijst te downloaden.